“Εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι.”
Που σημαίνει: με άλλα τόσα την Ξαναφτιάχνεις.
Οδυσσέας Ελύτης ( 1911-1996 , Ποιητής, Νόμπελ 1979)
Γράφει και επιμελείται ο Ροντογιάννης Μ. Νικόλαος (Σουραβλιάς) Τ. Γεωπόνος-Κηποτέχνης
Ήμουν έντεκα χρονών όταν πρωτοδιάβαζα στο μαγαζί του μπάρμπα Θοδωρή και του μπάρμπα Λευτέρη την εφημερίδα “Τσουκαλαδιώτικα“. Τώρα μετά το πέρας κάποιων δεκαετιών η επανέκδοση και η κυκλοφορία της εφημερίδας του Συλλόγου μας, αν μη τι άλλο αποτελεί ένα χαρμόσυνο γεγονός που οφείλεται στις αξιέπαινες προσπάθειες όχι μόνο των μελών του Συλλόγου, αλλά και όλων εκείνων των ατόμων (συγχωριανών μας και μη), που είχαν την καλοσύνη και την ευγενή θέληση ν’ αναλάβουν την συνέχιση της κυκλοφορίας της. H επανέκδοση της εφημερίδας αποτελεί επίσης ένα χαρμόσυνο γεγονός το οποίο θα συμβάλλει ουσιαστικά στην ευημερία του χωριού μας , προβάλλοντας απόψεις και στάσεις, αλλά και καταγράφοντας κίνητρα, ώστε το χωριό μας να παραμένει πάντοτε άγρυπνο στα δρώμενα και στις εξελίξεις που καθημερινά σημειώνονται στην ζωή μας. Από την άλλη το γεγονός αυτό αναδεικνύει περίτρανα την σπουδαιότητα που έχει για τον Σύλλογο μας η υποστήριξη των δραστηριοτήτων του, όταν αυτή πραγματοποιείται από όλα τα μέλη του με πνεύμα συναίνεσης και συνεργασίας.
Ιδιαίτερη τιμή και ευχαρίστηση αποτελεί για μένα η ευκαιρία που μου δίνεται όχι μόνο για να έρθω πιο κοντά με τους συγχωριανούς μου σεβόμενος καταρχήν την ιστορία που ο καθένας τους κουβαλάει, αλλά και για να μοιραστώ μαζί τους γνώσεις και εμπειρίες μου που άπτονται της αγροτικής παραγωγής, της οικολογίας, του περιβάλλοντος και της αρχιτεκτονικής τοπίου .
Στη φιλοξενία που μου παρέχει το παρόν φύλλο της εφημερίδας, στα γραφόμενά μου όταν καθημερινά βομβαρδιζόμαστε από αμέτρητα μηνύματα που μιλούν για φτώχεια, χρεοκοπία και αδιέξοδα , απόλυτα ειλικρινά δεν θα μπορούσα να ασχοληθώ με τίποτα άλλο παρά μόνο με την καταγραφή κάποιων δεδομένων που πιθανόν να μπορούν να αποτελέσουν κίνητρα για αλλαγή, πρόοδο και δημιουργικότητα στην αξιοποίηση των παραγόμενων προϊόντων των καλλιεργειών της ευρύτερης περιοχής του χωριού μας.
Είναι γεγονός ότι τη σήμερον όπου η οικονομική κρίση έχει κορυφωθεί όταν καθημερινά μειώνονται εισοδήματα, άνθρωποι χάνουν τη δουλειά τους και η ανεργία συνεχώς αυξάνεται, το μυαλό μας χάνει την ισορροπία του από τα αλλεπάλληλα φοροεισπρακτικά μέτρα που κάποιοι αποφασίζουν για εμάς, χωρίς εμάς, βιάζοντας τις ψυχές μας, αλλά και τον τρόπο ζωής μας. Έτσι θεώρησα σκόπιμη την καταγραφή προτάσεων που πιθανόν να συντελέσουν στο να ξημερώσουν πιο αισιόδοξες ημέρες για μας, για τις οικογένειές μας αλλά γενικότερα και για την κοινωνία μας.
Τα τελευταία χρόνια πριν η χώρα μας εισέλθει στην κρίση και σταματήσει το μεγάλο πάρτι, η γεωργία ήταν ένα επάγγελμα, που κανείς νέος, ή σχεδόν κανείς, δεν ήθελε να ακολουθήσει. Ίσως επειδή είχαμε ενθουσιαστεί από την ψεύτικη εικόνα της ευμάρειας και της πολυτελούς διαβίωσης φαίνεται ότι λησμονήσαμε τη γη μας, με αποτέλεσμα να ασφυκτιούμε για λίγη ανόθευτη τροφή και να τρεφόμαστε με είδη εισαγόμενα, πολλές φορές κακής ποιότητος. Όταν οι ειδικοί σήμερα επισημαίνουν, ότι η παραγωγή των αγροτικών προϊόντων στην Ελλάδα χρόνο με το χρόνο μειώνεται και ο βαθμός εξαρτήσεως της χώρας μας από εισαγωγές αγροτικών προϊόντων διαρκώς αυξάνει, τότε ένα τεράστιο γιατί με προβληματίζει. Πιθανόν όλα αυτά να είναι απόρροια του γεγονότος ότι οι περισσότεροι από μας, μην έχοντας εκτιμήσει την ευλογημένη Μάνα Γη έχουμε εγκαταλείψει τα χωράφια μας.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στα «Ιστορικά του χωριού Τσουκαλάδες» ο Πάνος Γ. Ροντογιάννης η σχέση του χωριού των Τσουκαλάδων με τον πρωτογενή τομέα, δηλαδή την φυτική και τη ζωική παραγωγή, είχε διαμορφώσει μια βαθειά και ιστορική παράδοση . Λες και η ιστορία επαναλαμβάνεται αφού η ιστορία του οικονομικού κραχ του 1929 φέρεται να έχει αρκετές ομοιότητες με την τρέχουσα χρηματοπιστωτική κρίση τις συνέπειες της οποίας όλοι μας τα τελευταία χρόνια βιώνουμε με τον χειρότερο τρόπο . Δεν είναι τυχαίο ότι την περίοδο εκείνη αρκετοί συγχωριανοί μας κατόρθωσαν να ημερέψουν με τα λοστάρια, τον κασμά και το κλαδευτήρι πετρώδεις και άνυδρες περιοχές του χωριού σε αμπελώνες και λιοστάσια, να τα καλλιεργούν με το αλέτρι και το τσαπί και να παράγουν καρπούς με τους οποίους ικανοποιούσαν τουλάχιστον τις ανάγκες των οικογενειών τους . Η ιστορία αποδεικνύει ότι η τοπική οικονομία των Τσουκαλάδων είχε αντέξει και επιβιώσει σε δύσκολους καιρούς χάρη στην στενή σχέση της με την αγροτική παραγωγή. Αυτή βοήθησε και την Τσουκαλαδιώτικη κοινωνία να κρατήσει το κεφάλι της ψηλά σε δύσκολα χρόνια.
Σήμερα ο καθένας μας δίνει τη δική του μάχη για τα προς το ζην. Οι καιροί έγιναν πιο δύσκολοι αφού καθημερινά ακούμε διαρκώς ειδήσεις αρνητικές και όλοι μας βιώνουμε την κρίση με τον χειρότερο τρόπο. Πράγματι οι καιροί που ζούμε είναι δύσκολοι, ίσως όμως να είναι και καιροί ιδανικοί για σκέψη, προβληματισμό και έξυπνες αποφάσεις. Αρκεί ο καθένας μας να καταλάβει ποιον δρόμο συμφέρει ν’ ακολουθήσει για να το πετύχει. Προφανώς, ένας απ’ αυτούς είναι ο δρόμος που (επαν)οδηγεί στην καλλιέργεια της γης.
Έναν τέτοιο τρόπο προάγει η Βιολογική Γεωργία η οποία αποτελεί το ολοκληρωμένο εκείνο σύστημα παραγωγής και διαχείρισης αγροτικών προϊόντων, που προστατεύει το περιβάλλον σε όλα τα στάδια διαχείρισης του οικοσυστήματος, προασπίζοντας ταυτόχρονα την υγεία των καταναλωτών.
Κύριο χαρακτηριστικό της βιολογικής καλλιέργειας είναι η απουσία χημικών λιπασμάτων, ζιζανιοκτόνων, φυτοφαρμάκων, ορμονών και άλλων εξίσου επικίνδυνων χημικών ουσιών σε όλα τα στάδια της παραγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί μια μαζική στροφή των ελλήνων αγροτών στη βιολογική γεωργία με κίνητρο τις υψηλότερες τιμές και τις κοινοτικές επιδοτήσεις. Το ενδιαφέρον για τη βιολογική γεωργία δεν είναι τυχαίο αφού οι βιολογικές καλλιέργειες προσφέρουν προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας, χωρίς υπολείμματα , ενώ και η διάθεσή τους γίνεται σε τιμές 20%-30% υψηλότερες από τα αντίστοιχα συμβατικά.
Ως εκ τούτου η αναφορά σ` έναν τρόπο παραγωγής προϊόντων των κύριων καλλιεργειών της Τσουκαλαδιώτικης γης, της ελιάς και του αμπελιού με σεβασμό στον άνθρωπο και το περιβάλλον αλλά και με εφαρμογή αυστηρών κριτήριων για την παραγωγή προϊόντων υψηλής ποιότητας είναι δυνατόν να προσδώσει οικονομική άνθηση και να δώσει σε μας τους νέους προοπτικές ζωής με παραγωγή προϊόντων απαλλαγμένα από χημικά φυτοφάρμακα και λιπάσματα και περιορίζοντας τις παλιαρρώστιες που τόσο κακό μας έχουν κάνει.
Η εκμετάλλευση από την άλλη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της Τσουκαλαδιώτικης γης (αγροτική παράδοση, πλούσια εδάφη, μεσογειακό κλίμα, αυξημένη ηλιοφάνεια κτλ.) για την παραγωγή προϊόντων που θεωρούνται καινοτόμα και παρουσιάζουν συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση στις αγορές του εξωτερικού μπορεί να αποτελέσει μια επιπλέον καλή διέξοδο από την κρίση, αφού αυτές οι καλλιέργειες ευδοκιμούν στην πλειονότητα των γεωργικών εδαφών, απαιτούν λιγότερες καλλιεργητικές φροντίδες και το σημαντικότερο, υπόσχονται μεγαλύτερες οικονομικές αποδοχές. Πιο συγκεκριμένα αναφέρομαι στις λεγόμενες εναλλακτικές καλλιέργειες οι οποίες ονομάζονται έτσι ακριβώς επειδή αποτελούν ιδανική λύση για την αξιοποίηση μειονεκτικών, ορεινών ή ημιορεινών εκτάσεων, συμβάλλοντας στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών και οπωσδήποτε στην αύξηση του εισοδήματος των παραγωγών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο γεωργικός τοµέας στη χώρα µας, τα τελευταία χρόνια, απεγνωσμένα αναζητεί την ανάπτυξη εναλλακτικών καλλιεργειών και την εύρεση «νέων ειδών» που να έχουν μεγάλες προοπτικές εκμετάλλευσης. Τα τελευταία χρόνια, το ενδιαφέρον για τις καλλιέργειες αυτές έχει αναζωπυρωθεί, πράγμα θετικό αφού αποτελούν ένα πεδίο δράσης με πολλές προοπτικές. Κι αυτό γιατί τα εν λόγω φυτά δεν χρησιμοποιούνται μόνο στη βιομηχανία τροφίμων, αλλά και στην παραγωγή φαρμάκων, αρωμάτων, αιθέριων ελαίων και καλλυντικών, ενώ επιδοτούνται γενναιόδωρα και από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Εναλλακτικές καλλιέργειες που έχουν υιοθετηθεί από πολλούς παραγωγούς είναι οι λεγόμενες δυναμικές καλλιέργειες όπως χαρακτηριστικά είναι η τρούφα, η στέβια, το ρόδι, το βιομηχανικό τριαντάφυλλο, τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά (ιπποφαές , κράνια, μύρτιλος), τα εναλλακτικά καύσιμα (βιοκαύσιμα-αγκινάρα), οι μικροκαλλιέργειες μανιταριών και σαλιγκαριών , τα παραγόμενα προϊόντων των οποίων είναι δυνατόν να διασφαλίσουν το μέλλον του αγρότη και να του προσφέρουν διέξοδο στο αδιέξοδο που βρίσκεται.
Στα επόμενα φύλλα της εφημερίδας θα έχουμε την ευκαιρία να αναφερθούμε ειδικότερα στις συγκεκριμένες καλλιέργειες για δεδομένα που αφορούν κόστος εγκατάστασης , στρεμματικές αποδόσεις ενώ παράλληλα θα γίνει και μια προσπάθεια αναφοράς του ευαίσθητου τομέα των αγροτικών προϊόντων, που δεν είναι άλλος από την εύρεση αγορών για την διάθεση των αγροτικών προϊόντων.
Οι συγκεκριμένες καλλιέργειες απευθύνονται τόσο σε επαγγελματίες γεωργούς όσο και σε ανθρώπους χωρίς προηγούμενη εμπειρία στη γεωργία, που επιθυμούν να επενδύσουν στον πρωτογενή τομέα και να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται.
Χρειάζεται όμως προσοχή καθότι όσοι ασχοληθούν θα πρέπει να γνωρίζουν ότι ποτέ, αλλά ούτε αυτή την στιγμή, δεν υπήρχε κάποια καλλιέργεια η οποία να είναι χρυσάφι όπως επίσης θα πρέπει να επισημανθεί ότι οι συγκεκριμένες καλλιέργειες μόνο εύκολες δεν είναι, αφού απαιτούν όπως και όλες οι άλλες παραγωγές, κόπο, χρόνο, υπομονή και επιμονή για να δώσουν ένα εισόδημα ικανό να αποζημιώσει αυτούς που θα επιχειρήσουν στους παραπάνω τομείς.
Πολλές από τις νέες καλλιέργειες που προτείνονται απαιτούν ένα χρονικό διάστημα από το στάδιο της φύτευσης μέχρι τις πρώτες παραγωγές, διάστημα στο οποίο θα πρέπει να έχει προβλεφθεί το είδος των εισοδημάτων που θα έχουν για να καλυφθούν οι καλλιεργητικές δαπάνες . Αν αυτά τα δύο δεν έχουν εξασφαλιστεί είναι προφανές ότι το όλο εγχείρημα δεν είναι βιώσιμο και θα δημιουργήσει άμεση απογοήτευση και οικονομικές ζημιές στους νέους αγρότες. Ακόμη όμως και αν αυτό σχεδιαστεί σωστά και μπορούν οι νέοι αγρότες να αντεπεξέλθουν στα οικονομικά της πρώτης περιόδου, είναι πολύ σημαντικό να εξετάσουν πρώτα και πάνω από όλα που θα απορροφηθούν οι νέες τους παραγωγές .
Λύση σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η οργάνωση μεγάλων ομάδων ομοειδών παραγωγών που παράλληλα με την καλλιέργεια της αγροτικής παραγωγής θα φροντίσουν να επενδύσουν και στη δημιουργία μονάδων επεξεργασίας των πρώτων υλών έχοντας από την αρχή εξασφαλισμένη τη διάθεση της παραγωγής τους αλλά και η μονάδα θα έχει συμβολαιοποιημένη την πρώτη της ύλη από την πρώτη μέρα λειτουργίας της.
Η συμβολή της Πολιτείας από την άλλη μέσω της τοπικής Διεύθυνσης Γεωργικής Ανάπτυξης θα πρέπει να είναι κοντά στους νέους παραγωγούς που τώρα αποφασίζουν να ασχοληθούν με τη γη για να δημιουργήσουν νέες, σύγχρονες και δυναμικές μονάδες στον πρωτογενή αλλά και δευτερογενή τομέα.
Ο νέος παραγωγός θα πρέπει να γνωρίζει ότι το επάγγελμα του γεωργού δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Θέλει αρκετή σκέψη και καλές συμβουλές από ειδικούς, ιδιαίτερα στο ξεκίνημά του. Ο νέος γεωργός θα πρέπει να αλλάξει τρόπο ζωής, μια και οι καλλιέργειές του θα απαιτούν τη συχνή παρουσία του στο χωράφι. Θα πρέπει επίσης να έχει πλήρη εικόνα των δεδομένων της αγοράς ως προς την προσφορά – ζήτηση των προϊόντων που θα καλλιεργήσει και θα εμπορευτεί, προκειμένου να μην κάνει άστοχες επιλογές που θα τον ζημιώσουν μετά από τα ποσά που επένδυσε. Ταυτόχρονα, θα πρέπει διαρκώς τα προϊόντα που παράγει να είναι ανταγωνιστικά και να ακολουθεί, ή ακόμα και να ανακαλύπτει, τρόπους που θα καθιστούν το προϊόν του μοναδικό ανάμεσα σε άλλα προϊόντα της αγοράς.
Συμπερασματικά η αξιοποίηση της Γης , των ελαιώνων και των αμπελώνων που είτε έχουμε κληρονομήσει από τους προγόνους μας, είτε θέλουμε να ενοικιάσουμε, κοινώς η επιστροφή στη γεωργία, ενδεχομένως να αποτελέσει για αρκετούς από εμάς ένα πιθανό σενάριο διεξόδου από την οικονομική κρίση. Και όπως οι προσπάθειες των προγόνων μας που με την απαράμιλλη εργατικότητά τους και την στενή τους σχέση με την αγροτική παραγωγή κατάφεραν να αντέχουν και να επιβιώνουν σε δύσκολους καιρούς καλλιεργώντας τις λιγοστές σκόρπιες δώθε-κείθε παμπάλαιες ελιές , έτσι και μεις οι νεότεροι πρέπει να κάνουμε τη γεωργία τρόπο ζωή, το χωριό, την κοινότητα και το Σύλλογό μας χώρο βελτίωσης ανθρωπίνων σχέσεων και όλοι μαζί να προτάξουμε ελπίδα, δράση, παραγωγή και γενικότερα ένα άλλο πρότυπο ζωής , ώστε η ζωή στο χωριό να αποκτήσει νόημα και να διέξοδο στα όνειρα μας , μια διέξοδο που την έχουμε απόλυτη ανάγκη .
Όσοι αποφασίσουν να ξεκινήσουν μια νέα καριέρα στο γεωργικό τομέα θα πρέπει να γνωρίζουν πως δύσκολα κάποιος γίνεται πλούσιος από το γεωργικό επάγγελμα, αλλά και δύσκολα «πεινάει».
